Vrijspraak na dodelijk ongeval met trailer

Bij een carrosseriebouwer komt een werknemer om als de nek van een zware trailer naar beneden klapt. Hij is op dat moment bezig om enig gereedschap op te ruimen dat onder de nek ligt. Het Openbaar Ministerie verwijt de carrosseriebouwer, dat er niets heeft gedaan met een constructiefout in de borging van de trailer. De rechtbank meent dat de werkgever voor het ongeval geen verwijt gemaakt kan worden. Medewerkers wisten hoe ze veilig moesten werken en hielden zich ook aan die voorschriften.

Feiten

Op het moment van het ongeval werden werkzaamheden in verband met een storing aan de linker hydraulische cilinder van de nek uitgevoerd. Deze cilinder was van de oplegger afgenomen omdat hij lekte. De rechter cilinder was wel aangebracht gebleven. Tijdens de werkzaamheden was de nek ondersteund door een stut. Op enig moment moest de linker cilinder weer terug aangebracht worden. De nek moest daartoe naar de laagste stand worden gebracht, dat wil zeggen in een stand waarin deze tegen een borgingsconstructie hangt en waarbij de voorkant van de nek ongeveer een meter boven de grond hangt. De nek werd met de rechter cilinder iets opgebeurd zodat de stut verwijderd kon worden. Direct nadat de stut verwijderd was en de nek nog iets omhoog stond, ziet een werknemer dat er nog uitlijnborden en uitlijngereedschap onder de nek liggen. Hij kruipt onder de nek om die spullen te pakken. Op dat moment valt de druk uit de rechter cilinder weg en de borgingsconstructie treedt niet in werking om de val van de nek te breken. De nek komt daardoor met het volle gewicht op de werknemer die ter plekke overlijdt.

Standpunten OM en werkgever

Het OM vervolgt de werkgever wegens handelen in strijd art. 3.17 Arbobesluit, omdat de werknemer werkzaamheden heeft verricht aan of nabij de nek van een oplegger terwijl het val- of beknellingsgevaar van die nek niet zoveel mogelijk was beperkt, waardoor, naar de werkgever wist of redelijkerwijs had moeten weten, levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van die werknemer ontstond of was te verwachten.

De werkgever voert aan, dat de borgingsconstructie niet is bedoeld om veilig werken onder de nek mogelijk te maken, maar moet voorkomen, dat de nek, bij gebruik door de klant (dus na aflevering), helemaal tot de grond kan zakken en er schade aan de nek of het wegdek ontstaat als de oplegger is afgekoppeld. In de werkplaats kan het risico dat de nek naar beneden komt nooit worden uitgesloten, ondanks cilinders en/of een werkende borgingsconstructie. De druk op zo’n cilinder kan immers altijd wegvallen. Daarom geldt binnen het bedrijf de strikte veiligheidsmaatregel dat bij werkzaamheden onder de nek gebruikt moet worden gemaakt van stutten. Tijdens het ongeval was het noodzakelijk om de stut tijdelijk weg te halen om de nek te kunnen laten zakken. Dan geldt de zeer strikte veiligheidsinstructie dat men zich niet onder de nek mag begeven. Dat de stut werd gebruikt tot vlak voordat de nek naar beneden kwam duidt er op dat alle betrokkenen op de hoogte waren van die veiligheidsmaatregelen. .

 Oordeel rechtbank

De rechtbank overweegt als volgt: Volgens het OM is het val- of beknellingsgevaar van de nek niet zoveel mogelijk beperkt, omdat de borgingsconstructie zonder adequate tekening en berekening werd aangebracht aan de oplegger en de borgingsconstructie in dit geval niet afdoende was. Los van deze stelling meent de rechtbank, dat uit het dossier onvoldoende blijkt dat de borgingsconstructie (mede) diende als veiligheidsmaatregel voor de werknemers om veilig onder de nek te kunnen werken. De werkgever heeft gemotiveerd aangetoond, dat de borgingsconstructie slechts bedoeld is om te voorkomen dat de nek na aflevering aan de klant op de grond zakt. De officier heeft deze stelling niet inhoudelijk bestreden. Daarmee komt de rechtbank tot het conclusie dat de mogelijke ondeugdelijkheid van de borging geen doorslaggevende rol kan spelen bij de vraag of al dan niet in strijd met veiligheidsvoorschriften is gehandeld. De rechtbank acht niet bewezen dat de werkgever het val- of beknellingsgevaar voor de eigen werknemers niet zoveel mogelijk heeft beperkt. De rechtbank neemt daarin mee, dat het ongeval heeft plaatsgevonden op de afdeling afmontage waar gewerkt wordt met en onder zware lasten, aan een product dat nog niet af is en nog niet door de eindcontrole is geweest. Gezien deze gevaren hanteert de werkgever de strikte veiligheidsinstructie dat alleen onder de nek mag worden gewerkt als die gestut is. Dat was goed bekend en is door de officier niet inhoudelijk bestreden. De stut werd bovendien ook daadwerkelijk gebruikt tot zeer kort voordat de nek naar beneden viel. Daarmee acht de acht de rechtbank niet wettig en overtuigend bewezen dat sprake is van overtreding van art. 3.17 Arbobesluit. De werkgever wordt vrijgesproken.

 Aantekening

Volgens de rechter heeft de trailerbouwer niet nalatig gehandeld en wordt vrijgesproken. De officier van justitie had een boete van 71.250 euro geëist en bij een volgend incident een voorwaardelijke stillegging van een halfjaar. In 2012 had het bedrijf een boete gekregen voor een dodelijk ongeval op de werkvloer.

Merkwaardig is, dat de techniek die wel beschikbaar was, niet diende voor de veiligheid maar om beschadiging van wegdek of de trailer tegen te gaan. De vervolging was ingesteld op basis van Artikel 3.17. Arbobesluit. Dat luidt: Het gevaar te worden getroffen of geraakt door voorwerpen, producten of onderdelen daarvan dan wel vloeistoffen of gassen, of het gevaar bekneld te raken tussen voorwerpen, producten of onderdelen daarvan, wordt voorkomen en indien dat niet mogelijk is zoveel mogelijk beperkt. Artikel 3.16, vijfde lid, laatste volzin, is van toepassing. En die luidt: Daarbij hebben maatregelen gericht op collectieve bescherming de voorrang boven maatregelen gericht op individuele bescherming.

Kortom, de werkgever krijgt hier een duidelijke opdracht ervoor te zorgen, dat het gevaar om bekneld te raken zoveel als mogelijk wordt beperkt. De rechtbank is van oordeel, dat daaraan gevolg is gegeven, omdat de werknemers zijn geïnstrueerd, dat zij niet onder een gestutte trailer mogen werken. Dat lijkt mij een nauwelijks praktisch uitvoerbare instructie. Immers, als een cilinder zal moeten worden vervangen – of een wiel- zal een wagen vaak extra worden gestut. En men zal in veel gevallen ook vaak geheel of ten dele onder het voertuig moeten kunnen om de werkzaamheden te kunnen verrichten. Om dan niet alleen op de hydrauliek te vertrouwen, is het gebruikelijk, om het voertuig extra te stutten. Een oekaze die aangeeft, dat je dan juist niet onder het voertuig mag bevinden lijkt daarmee in tegenspraak. En het lijkt me, zoals gezegd, ook praktisch niet goed uitvoerbaar.

Rechtbank Zwolle. 10 september 2018, ECLI:NL:RBOVE:2018:3253

Juridisch kader
Artikel 32 Arbeidsomstandighedenwet
Artikel 3.17 Arbeidsomstandighedenbesluit

Uitspraken Historie