Niet onvoorzichtig gewerkt met oude asbestplaten

 Bij een controle van een saneringsklusje constateert de Inspectie SZW dat werkzaamheden direct aan de dakrand van de schuur worden uitgevoerd en dat de werknemer aan de rand van he dak niet is aangelijnd. Verder blijkt, dat asbesthoudende golfplaten over het dak worden geschoven, waardoor asbestvezels mogelijk kunnen vrijkomen. Er worden twee boetes opgelegd, een voor het onvoldoende voorkomen van het valgevaar, en een tweede voor het onvoldoende voorkomen van het verspreiden van asbestvezels. In hoger beroep bij de Raad van State wordt de laatste boete als onterecht opgelegd gezien. Het overtreden wetsartikel gaf de werkgever voldoende ruimte, zelf te bepalen welke bronmaatregelen hij bij de werkzaamheden kon toepassen. Die waren volgens de Raad van State in de gegeven situatie voldoende. 

Feiten

Bij asbestsaneringswerk aan een pand in Etten-Leur constateert de inspectie SZW op 9 maart 2017 dat bij werkzaamheden aan de dakrand van de schuur onaangelijnd wordt gewerkt. Ook worden asbesthoudende golfplaten over het dak geschoven, waardoor asbestvezels kunnen vrijkomen. De staatssecretaris van SZW legt op 12 juli 2017 wegens overtreding van art. 3.16, vijfde lid Arbobesluit (valgevaar) een boete op van € 5.400 alsmede een boete van € 10.800 wegens overtreding van art. 4,45 eerste lid, samen met artikel 4.45, tweede lid, onder a, Arbobesluit (laag houden concentratie asbestvezels). Bezwaar wordt in december 2018 verworpen. In beroep acht de rechtbank op 9 november 2020 de boete voor beide overtreding terecht. Maar wegens overschrijding van de redelijke termijn (art. 6 EVRM, Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden) wordt het bedrag met 15% gematigd en vastgesteld op € 13.770. De werkgever stapt naar de hoogste (bestuurs)rechter, de Raad van State. 

Oordeel Raad van State, Afdeling bestuursrechtspraak

De werkgever wil matiging van boete voor de overtreding van art. 3.16, vijfde lid Arbobesluit, maatregelen tegen vallen van hoogte. Volgens de werkgever waren de gordingen sterk genoeg om aan te kunnen lijnen. Maar volgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is niet geïnventariseerd hoe het valgevaar op het dak, waar collectieve valbescherming niet mogelijk was, kon worden tegengegaan. Daarmee is logischerwijs ook geen veilige werkwijze ontwikkeld of een randvoorwaarde gecreëerd voor een veilige werkwijze. De deskundig toezichthouder heeft zelf besloten om niet aangelijnd te werken. Zodoende ontbraken adequate instructies en is evenmin adequaat toezicht gehouden. De boete voor deze overtreding is terecht opgelegd. 

De Afdeling is echter wel van oordeel, dat artikel 4.45 Arbobesluit niet is overtreden. Het tweede lid van dit artikel geeft geen verplichting om te garanderen dat er in het geheel geen sprake mag zijn van emissie van asbestvezels. De enkele omstandigheid dat asbest in de lucht is vrijgekomen, is dus onvoldoende om te kunnen spreken van een overtreding. Ook geldt, dat art. 4.45 Arbobesluit een doelvoorschrift is. De maatregelen die staan in het tweede lid zijn weliswaar dwingend geformuleerd, maar geven de werkgever ruimte, om zelf de werkmethoden in te richten om aan de norm van het eerste lid te voldoen. De Afdeling constateert dat puntafzuiging ter plaatse niet mogelijk was vanwege een veiligheidsrisico. Met het impregneren van de golfplaten zijn voldoende bronmaatregelen genomen. De conclusie is dat niet onvoorzichtig is gewerkt of dat onvoldoende bronmaatregelen zijn genomen. Daarmee is artikel 4.45, eerste lid, Arbobesluit niet overtreden. Dat in het werkplan niet specifiek staat, dat de golfplaten over het dak naar beneden worden geschoven, is op zichzelf geen overtreding. De boete van € 10.800 voor deze overtreding is daarom ten onrechte opgelegd. De Afdeling stelt de uiteindelijk op te leggen boete, inclusief de 15% correctie van de rechtbank, vast op € 4.590 (€ 5.400 minus 15%).

Aantekening

Voor de overtreding van het valgevaar heeft de werkgever aangevoerd dat de gordingen stevig genoeg waren om aangelijnd te kunnen werken, maar dat de deskundig toezichthouder zelf had besloten zich niet aan te lijnen wegens de staat van de balken. Ook was de werkgever die dag zelf niet ter plekke is geweest en er viel hem niets te verwijten. Maar de handelingen van de toezichthouder moeten aan de werkgever worden toegerekend. In het kader van de verwijtbaarheid moet de werkgever aannemelijk te maken dat hij alles wat redelijkerwijs mogelijk was heeft gedaan om de overtreding te voorkomen. Daarin is de werkgever niet geslaagd. 

Inzake de overtreding van Artikel 4.45 Arbobesluit overweegt de Afdeling dat in artikel 9.9b, eerste lid, aanhef en onder d, van het Arbobesluit handelen of nalaten in strijd met voorschriften van in artikel 4.45, eerste lid, Arbobesluit is aangemerkt als een overtreding waarvoor een bestuurlijke boete kan worden opgelegd. Handelen of nalaten in strijd met voorschriften van artikel 4.45, tweede lid, Arbobesluit is niet als zodanig aangemerkt. Daarom moet worden gekeken, of artikel 4.45, eerste lid, Arbobesluit is overtreden door de concentratie van asbeststof in de lucht niet zo laag mogelijk te houden. Maar volgens de Afdeling legt dit artikellid geen verplichting op om te garanderen dat in het geheel geen sprake is van emissie van asbestvezels. De Afdeling verwijst naar artikel 9.9b, eerste lid, aanhef en onder d, van het Arbobesluit waarin handelen of nalaten in strijd met voorschriften die zijn opgenomen in artikel 4.45, eerste lid, van het Arbobesluit wordt aangemerkt als een overtreding waarvoor een bestuurlijke boete kan worden opgelegd. Handelen of nalaten in strijd met voorschriften opgenomen in artikel 4.45, tweede lid, van het Arbobesluit is niet als zodanig aangemerkt. De Afdeling moet daarom beoordelen of  artikel 4.45, eerste lid, van het Arbobesluit is overtreden door de concentratie van asbeststof in de lucht niet zo laag mogelijk te houden. Anders dan de rechtbank heeft overwogen, volgt uit dit artikellid geen verplichting om te garanderen dat in het geheel geen sprake is van emissie van asbestvezels en verwijst naar een eerdere uitspraak (ECLI:NL:RVS:2016:1498).

Uit de rapporten blijkt dat breuk van de golfplaten vanwege de staat ervan niet voorkomen kan worden en dat breuk kon worden beperkt door de golfplaten te schuiven. Volgens de Afdeling kan daarmee niet worden gezegd, dat er onvoorzichtig met het asbesthoudend materiaal is gehandeld. Dat er delen van golfplaten op het dak en op de grond tussen het mos terecht zijn gekomen, betekent op zich nog niet, dat artikel 4.45, eerste lid, Arbobesluit is overtreden omdat uit dit artikellid geen verplichting volgt om te garanderen dat in zijn geheel geen sprake is van emissie van asbestvezels. Het artikel behelst een inspanningsverplichting om de emissie van asbest zoveel mogelijk te voorkomen. 

Wettelijk kader
Artikel 16 en 33 Arbeidsomstandighedenwet
Artikel 3.16 en 4.45 Arbeidsomstandighedenbesluit 

Bron: Raad van State, afd. Bestuursrechtspraak, 4 augustus 2021, ECLI:NL:RVS:2021:1727

Uitspraken Historie