Heet water is een gevaarlijke stof

 Bij het demonteren van een spoelpomp komt een van de monteurs met zijn been in een put met heet spoelwater terecht. Hij wordt met tweedegraads brandwonden geruime tijd in een ziekenhuis opgenomen. De werkgever krijgt een boete omdat onvoldoende maatregelen waren getroffen om te vorkomen dat een werknemer met een gevaarlijke stof in aanraking kon komen. Bezwaar (en beroep) van de werkgever, die van mening is, dat geen sprake was van een gevaarlijke stof – in de zin van de (arbo)wet - worden verworpen.

Feiten

Begin februari 2017 verhelpen twee werknemers een storing aan een vloeistofpomp die staat onder een productielijn in een spoelput van 145 bij 145 centimeter. De spoelput is overstroomd en er staat zo’n 3-12 cm spuiwater in een cirkel van 10 meter rondom de put. Het water heeft een temperatuur van rond de 70  ºC en is afkomstig van twee blancheurs  (apparaten die product verwarmen door middel van warm water). Om bij de pomp te kunnen komen hebben zij de looproosters boven de put weggehaald. De pomp wordt na demontage met een hijsband aan de lepels van een vorkheftruck gehangen. Bij het hijsen glijdt de hijsband van de lepel en de pomp valt in de put. Als een van hen materiaal gaat halen, probeert de andere monteur met een bezem de hijsband uit de put te vissen. Daarbij stapt hij met zijn rechterbeen in de spoelpunt, loopt tweedegraads brandwonden op en verblijft 18 dagen in het ziekenhuis. De werkgever krijgt een boete van € 27.000, wegens overtreding van art. 4.6, eerste lid Arbobesluit (voorkomen van ongewilde gebeurtenissen). Na vergeefs bezwaar stapt de werkgever naar de bestuursrechter.

Oordeel rechtbank

Volgens de werkgever is water geen gevaarlijke stof. Maar de rechtbank wijst naar art. 1.1, vijfde lid Arbobesluit waarin een gevaarlijke stof wordt omschreven als een stof […..] die gevaar voor de gezondheid kan opleveren. In het voorliggende geval maakt de temperatuur het water tot een gevaarlijke stof omdat blootstelling aan de huid tot verbranding leidt. Er waren onvoldoende maatregelen genomen om te voorkomen dat werknemers aan dit gevaar konden worden blootgesteld. Het hete spuiwater was niet weggepompt en er was geen afzetting geplaatst. Daarom is het gevaar, dat deze ongewilde gebeurtenis op kon treden, niet zoveel mogelijk vermeden. Daarmee was de staatssecretaris bevoegd om wegens overtreding van artikel 4.6, eerste lid, Arbobesluit een boete op te leggen. Volgens de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving is het daarvoor geldende normbedrag van € 9.000 wegens ziekenhuisopname met vier vermenigvuldigd. Dat is met 25% gematigd tot € 27.000, omdat de voorwaarden voor het toepassen van een veilige werkwijze waren gecreëerd. De rechtbank is het eens met deze matiging. Het betrof een reguliere storing waarover de (ervaren) storingsmonteurs hebben verklaard dat zij hebben gehandeld als gebruikelijk. Maar volgens de werkgever week dit af van de voorgeschreven veilige werkwijze van de Lock Out/Tag Out procedure en de Safety Minute procedure. Maar volgens de rechtbank blijkt daar echter niet uit, dat de risico’s waren geïnventariseerd. Er golden slechts algemene werkinstructies en de risico’s van heet spuiwater werden nergens genoemd. Specifieke instructies ontbraken. Omdat geen veilige werkwijze en geen adequate instructies voor het verhelpen van een dergelijke storing was ontwikkeld, kan ook geen adequaat toezicht worden gehouden, gericht op het voorkomen van de concrete overtreding. Daarmee vervallen de overige matigingsgronden. Dat na het ongeval maatregelen zijn genomen, maakt dit niet anders. Dat de werknemer op eigen initiatief heeft gehandeld leidt niet tot verdere matiging. Dat zou pas aan de orde zijn als de werknemer tegen beter weten in buitengewoon onvoorzichtig heeft gehandeld. Daarvan is geen sprake. Het beroep is ongegrond.

Aantekening

In rechtsoverweging nr. 4 gaat de rechtbank in op het verweer van de werkgever, dat water geen gevaarlijke stof is en dat dus artikel 4.6, eerste lid, Arbobesluit niet is overtreden. Daarmee was de staatssecretaris niet bevoegd om een boete op te leggen. De werkgever wijst op het begrip ‘gevaarlijke stof’ als vermeld in artikel 1.1, vijfde lid, sub b, Arbobesluit en betoogt, dat (heet) water niet als zodanig kan worden aangemerkt. Ook zouden maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat werknemers in aanraking zouden komen met het hete spuiwater. De rechtbank overweegt dat art. 1.1 Arbobesluit een definitie geeft van ‘gevaarlijke stof’. Dat zijn stoffen of mengsels waaraan werknemers bij de arbeid worden of kunnen worden blootgesteld die, vanwege de eigenschappen van of de omstandigheden waaronder die stoffen of mengsels voorkomen, gevaar voor de veiligheid of gezondheid kunnen opleveren. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt, dat het geven van een definitie van ‘gevaarlijke stoffen’ niet mogelijk is, omdat er veel ‘gewone stoffen’ zijn die op zich niet gevaarlijk zijn, maar in een bepaalde hoedanigheid (warmte, koude, druk, hoeveelheid) ineens grote risico’s met zich mee kunnen brengen. De rechtbank is het met de staatssecretaris eens, dat de temperatuur het water (tussen de 68 ºC en 78 ºC) in dit geval tot een gevaarlijke stof maakt. Gezien die eigenschap wordt blootstelling met de huid eraan gevaarlijk, aangezien dit tot verbranding leidt. Zo blijkt uit deze uitspraak dat het begrip gevaarlijks stof ruim moet worden uitgelegd. Men moet erop bedacht blijven, dat een op zich ongevaarlijke stof door omstandigheden toch de nodige risico’s kan opleveren.

Bron: Rb Zeeland-West-Brabant, 16 juli 2019, ECLI:NL:RBZWB:2019:3803

Wettelijk kader

Artikel 16, tiende lid en art. 33, tweede lid Arbeidsomstandighedenwet

Artikel 1.1, vijfde lid, en art. 4.6, eerste lid, Arbeidsomstandighedenbesluit

Artikel 5:46, tweede lid, Algemene wet bestuursrecht:

Artikel 1, tiende lid, Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving

Uitspraken Historie